روشنای آسمان

داستان معاصر یکی از راه‌های انتقال احساسات است. نویسنده برای بیان حقیقت احساسات و عواطفش به زبانی نیاز دارد که او را از سردی مکالمه روزمره دور کند و بتواند با آن خیالش را معنا کند و داستان و رمان همین زبان است. با داستان از زندگی ماشینی و شلوغ روزمره فاصله می‌گیرید و گمشده وجودتان را پیدا می‌کنید. این احساس گمشده عشق، دلتنگی، دوری و تنهایی و چیزهای دیگری است که سال‌ها نویسندگان در داستانشان بازگو کرده‌اند.

داستان معاصر در بند چیزی نیست و زبان انسان معاصر است. انسان معاصری که احساساتش را فراموش کرده‌ است و به زمانی برای استراحت روحش نیاز دارد. نویسنده در این کتاب با احساسات خالصش شما را از زندگی روزمره دور می‌کند و کمک می‌کند خودتان را بهتر بشناسید. این کتاب زبانی روان و ساده دارد و آیینه‌ای از طبیعتی است که شاید بشر امروز فرصت نداشته باشد با آن خلوت کند. نویسنده به زبان فارسی مسلط است و از این توانایی برای درک حس مشترک انسانی استفاده کرده است.

«سراسر پنجره»، مجموعه داستان‌های منتخب جایزه ادبی طهران است.

در بخشی از داستان «تاپو» از این مجموعه داستان کوتاه می‌خوانیم: «حالا اگر پریسا دستش را بی‌هوا ببرد توی سوراخ کُنار دنبال خنجر فولادی کوچک و مار دستش را بگزد، شاید سراسیمه بدوند دنبال وانت که نرسیده به ده وسایل را خالی کرد و گازش را گرفت و رفت ـ که برساندشان بیمارستانی، جایی. اما دست توی سوراخ نمی‌برد. فقط چراغ می‌اندازد توی سوراخ تنه، بعد می‌دود طرف برادر و عموزاده‌هایش که بروند سروقت کلید. دیوار پشتی خانه، سنگ شانزدهم، ردیف ششم دیوار را که بردارند، کلید را پیدا می‌کنند.

معلوم است قفلی که شصت سال است باز نشده، زنگ زده و با بدبختی باز می‌شود. در هم که باز بشود، اگر چوبی، عصایی، دسته جارویی نداشته باشند که توی تارهای عنکبوت بچرخانند، نمی‌توانند وارد خانه بشوند. اما این کار را هم می‌کنند. بعد هم می‌روند تو و تا بالای طاق و چشمه را پاک می‌کنند و چهار نفری به تارهای عنکبوتِ آویزان از سروصورت هم می‌خندند. اتاق کناری انگار مطبخ هم بوده؛ چون دود یک طرف اتاق را سیاه کرده. آن‌طرفش هم روی یک تخت چوبی رختخواب چیده‌اند تا بالا و صدای موش از لابه‌لایشان بلند است.

حالا جیغ‌جیغ دخترها پسرها را وامی‌دارد رختخواب‌ها را از آن یکی درِ مطبخ، که به طرف دره پریزاد باز می‌شود، ببرند کنار دره که موش‌های ریز و درشت از گوشه‌وکنار لحاف و تشک‌های پرخاک و پوسیده همین‌طور بپرند بیرون. ظرف‌ها و دیگچه‌های کج‌وکوله و تاربسته و گلیم‌های بختیاری سنگین از خاک را هم که انداخته‌اند بیرون. بعد با کیسه گچی که از دکان همه‌چیزفروشی امامزاده خریده‌اند، تا جایی که دستشان می‌رسد، یک لایۀ نازک گچ روی کاهگل دیوارهای بی‌پنجره می‌کشند که مثلاً خانه رنگ‌ورویی بگیرد. سوراخ موش‌ها را هم گرفته‌اند. کمی نفت هم که بریزند این‌طرف و آن‌طرف، خیالشان از مار و مور هم کمی راحت می‌شود».

کتاب شاهنشاه در کوچه دلگشا: وقایع نگاری (و ایضا سیاه بازی) اثر محمدعلی علومی داستان طنزی درباره روابط پنهانی رضا شاه پهلوی با اشخاص متعدد و کشورهای دیگر، وقایع تاریخ معاصر و حکایت رفتن شاه با لباس مبدل به کرمان است. صحبت‌های شاه با شوستر، نیکسون، زنان دربار و شخصیت‌های‌ سیاسی سایر کشورها، اوضاع سیاسی و مبارزات مردم، مذاکرات با رجال سیاسی ایران از جمله هویدا، تیمسار نصیری، شب‌نشینی‌ها و قمار درباریان، سفر هفت ساعته شاه به زمان آینده و مشاهده مبارزات مردم و... از جمله مواردی است که به صورت طنز در این داستان آمده است. کتاب شاهنشاه در کوچه دلگشا درباره وقایع تاریخ معاصر ایران مانند کودتای 28 مرداد و عملیات آژاکس است. به شاه خبر می‌دهند که انگلستان قصد کودتا دارد و می‌خواهد سلسله جدیدی را حاکم کند. شاه به سبک شاه عباس با لباس مبدل به کرمان می‌رود، چون آن‌جا یکی از مراکز قدیمی نفوذ استعمار بریتانیا و مقر پلیس جنوب بوده است و به این ترتیب یک دیکتاتور با اقشار پایین جامعه همنشین می‌شود. فضای این رمان به فراخور موضوع، آمیخته‌ای از طنز و ترس است و از رهگذر این حالت گروتسک، به جهان داستان‌های کافکا نزدیک می‌شود. جایی از این رمان، کلاغ به ساواک کرمان خبر می‌دهد که شاه و دوست او «آماشالله ایرانمنش» علیه رژیم پهلوی صحبت می‌کردند. داستان در دو قلمرو، اساطیر، قصه‌ها و باورهای رایج در فرهنگ مردم اتفاق می‌افتد.

«تلاوت» یک اثر معرفت‌شناسانه است. طهماسبی در این رمان تلاش کرده است با دیدی تازه در هر فصل، تجربه‌ نویی از نویسندگی را به نمایش بگذارد. شخصیت‌های رمان همه اثیری هستند و مفاهیمی همچون نگاه، سکوت، درد و غیرت در این رمان ۱۲۷ صفحه‌ای، تشخص یافته‌اند. فضا و زبان داستان شاعرانه است. زبان سرشار از عاطفه و روح شاعرانگی غالب در این اثر، آن‌ را از سایر نمونه‌هایی که تا کنون در قالب ادبیات معنوی عرضه شده‌اند، جدا می‌کند. در این رمان به جای انسان­ها این مفاهیم هستند که شخصیت­های اصلی به شمار می‌روند و طی آن داستان درون و بیرون دنیای انسان­ها بیان می‌شود. قادر طهماسبی در نخستین تجربه‌ خود برای خلق رمان، عشق زمینی و آسمانی را در کنار هم قرار داده است و تمایز و تقابل و شباهت‌های آن‌ها را بر‌می‌شمارد. روایت‌های مشهور عاشقانه‌‌ای چون «لیلی و مجنون» و «خسرو شیرین» هم در حاشیه این رمان قرار گرفته­‌اند و ایفای نقش می‌کنند. در انتهای رمان«تلاوت» یک مثنوی با نام «سیری در خویشتن» آمده است که به شیوه‌ تمامی مثنوی‌های طهماسبی، لبریز از احساس است. یکی دیگر از مهم‌ترین ویژگی‌های رمان «تلاوت»، بازخوانی روایات کهن است. که‌ باب طبع بسیاری از خوانندگان معاصر نیز هست. طهماسبی هم از همین شیوه و نگرش، نهایت سود را جسته است تا مخاطب امروزین را با خود همراه کند. قادر طهماسبی: داستان تلاوت با نام حضرت زهرا (س) شروع می‌شود و در انتها نیز به واقعه کربلا می‌رسد؛ اما کلیت زندگی انسان در آن بررسی می‌شود؛ زیرا هر انسانی با بهشت مثالی روبه‌روست و تلاش می‌کند به آن دست یابد. هر انسانی آیتی از اسم اعظم است که باید خود را تلاوت کند و این موضوع در این رمان به شکلی داستانی روایت می‌شود. رسیدن به خویشتن خویش و درک آگاهی از این شناخت است که داستان این رمان را شکل می‌دهد. در این رمان، از شاخ و برگ دادن‌های بیهوده دوری نموده و به صورتی کاملا فشرده به روایت خودم پرداخته­‌ام. در سال‌های گذشته در کشور ما حوادث تلخی رخ داده که جامعه را به سوی خشونت سوق داده است. هر چند این حوادث در زمان جنگ نیز رخ می‌داد، اما فضای عمومی جامعه هرگز تا این حد خشن نشد. به ­دلیل همین فضای نه چندان دلچسب تصمیم گرفتم در رمان «تلاوت» دست به دامان معرفت شوم و داستان را از طبیعت آغاز کنم.