معنای متن؛ پژوهشی در علوم قرآن

کتاب معنای متن که پژوهشی در علوم قرآن است، اثری است به قلم نصر حامد ابو زید، که در مقیاس نسبتا گسترده، بحث معنای متن را در کلام الله مجید بررسی می کند. نصر حامد ابو زید پس از ارائه ی پیشگفتاری از گفتمان دینی و روش علمی، مباحث سنت گرایی یا تجدد را بررسی می کند و روش خود را در سازماندهی پژوهشی در علوم قرآن تشریح می نماید. کتاب از سه بخش تشکیل شده که نویسنده در چندین فصل، موضوعات اصلی مرتبط به آن بخش را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد.
بخش نخست که شکل گیری و شکل دهی متن در فرهنگ نام گرفته، مباحثی شامل مفهوم وحی، نخستین دریافت کننده متن، معیارهای تفکیک و اسلوب در مکی و مدنی بودن سوره های قرآن کریم، اسباب نزول و علت پاره پاره بودن آن، مفهوم نسخ، کارکرد و گونه های آن را زیر ذره بین قرار می دهد.

بخش دوم کتاب که به ساز و کارهای متن پرداخته، مسائلی همچون جنبه های درون متنی و برون متنی قرآن کریم، مناسبت میان آیه ها و سوره ها، پیچیدگی و نهان بودن و در عین حال آشکار بودن متن، ساز و کارهای عمومی و خصوصی و معنای لغوی و اصطلاحی تفسیر و تاویل را نقد و بررسی می کند.

بخش سوم کتاب معنای متن از نصر حامد ابو زید، تغییر مفهوم و کارکرد متن را تجزیه و تحلیل کرده و به علوم قشر و صدف، علوم لباب در دو طبقه ی علیا و سفلی، جایگاه فقیهان و متکلمان، انواع تاویل و تفاوت لایه های متن پرداخته است