میدان‌های اعتراض (تحلیلی از جنبش زنان در هند)

در این نوشتار جایگاه و حقوق زن در جاهلیت و اسلام مقایسه و نشان داده شده که اسلام چگونه کوشید فرهنگ جامعه را تغییر دهد. نویسنده بر آن است که تشریعات اسلام زن را محصور و دور از ساحت اجتماعی نکرده؛ حضور زنان در عرصه های رزمی و علمی نخستین جامعه اسلامی شاهدی بر این مدعاست. او در پایان، به جایگاه زن در یونان باستان و اروپای قرون وسطی و مسیحیت نگاهی گذرا انداخته و به این نتیجه رسیده که تشریعات اسلام گام هایی رو به جلو بوده است.

کتاب «زن در نهج البلاغه» تألیف دکتر نجوی صالح الجواد و ترجمه ورود سلامی و مقدمه دکتر سید محمد بحر العلوم که توسط انتشارات زمزمه زندگی و در تیراژ 3000 نسخه در تابستان 1384 منتشر شده است از جمله آثاری محسوب می شود که به غرض دفاع از حریم نهج البلاغه و در توجیه و تبیین دیدگاه های امام علی (ع) درباره زنان به رشته تحریر درآمده است.

مقدمه کتاب که توسط دکتر سید محمد بحرالعلوم از دانشمندان عراقی و مقیم لندن به رشته تحریر درآمده است، به شرح حال آشنایی ایشان با نویسنده کتاب، خانم نجوی صالح الجواد و چگونگی شکل گیری این کتاب و تدوین آن اختصاص دارد و البته دکتر بحر العلوم در این مقدمه به ایده اصلی کتاب که بسیار مایه بهت و شگفتی ایشان شده است، اشاره می کند.

« ملاحظه نمودم که دستیابی ایشان به موضوع با دقت و توجه و اعتنایی فراوان بود و سعی داشت آنچه در نهج البلاغه در مورد مذمت زن آمده است و بسیاری از شراح به آن پرداخته اند، را توجیه نماید و تأکید نماید که کلام حضرت در این خصوص نتیجه شرایط خاص و جبهه گیریی بود که علیه حضرت شده بود و مسلمانان بهای سنگین آن را پرداخت کردند از سخنان ایشان به شگفت آمدم و در تمام مدت غرق در سخنان ایشان بودم»(صفحه7)

كتاب حاضر در ده فصل، نسبت‌هاي ممكن و مطـلوب ميـان زنان و تـوسعه را بـررسی می‌کند. در فصل اول مفاهیم و شاخص‌ها و مفاهیم دخیل در توسعه بررسی شده است، در فصل دوم با عنوان تاریخچه و دیدگاه‌ها، تاریخچه تحولات توسعه و برنامه توسعه ایران طرح و بحث می‌شود؛ در فصل سوم مسئله آموزش زنان با توجه به متغیر توسعه، با گزاره‌هایی چون دیدگاه‌های مختلف در مسئله آموزش؛ زنان، سلامت و توسعه عنوان فصل چهارم کتاب می‌باشد که ضمن پرداختن به مسئله زنان و سلامت، راهبردهای ارتقای سلامت زنان را نیز بیان می‌کند.

در فصل پنجم، توسعه با توجه به شاخص اشتغال تحت عنوان اشتغال و توسعه طرح مـی‌شود. فصـل ششم، زنـانه شـدن فـقر، و تـحلیل جـامعه‌شناخـتی فـقر را بـیان مـی‌کند؛ در بـحث از توانمندسازی زنان در فصل هفتم مباحثی چون مراحل و راهـکارهای توانـمندسازی زنان به بـحث گـذاشتـه مـی‌شود. در فـصل هـشتم زنان روستـایی، وضـعیت اشتغال و توسعه اجتماعی و آموزش آنان رصد می‌شود؛ فصل نهم مسئله نوظهور و مدرن زنان و محیط زیست و در فصل دهم زنان و جهانی شدن، آثار مثبت و منفی آن مطرح می‌شود.

قرآن کریم از سه نوع عقلانیت سخن گفته‌است: «عقلانیت پیشاجنسیتی» که موضوعش ذات آدمی است، بدون آن‌که به عوارض جنسیتی توجه داشته باشد.

«عقلانیت فراجنسیتی» که شأنی استعلایی دارد و هم زن و هم مرد را شامل می‌شود؛ «عقلانیت جنسیتی» که نظر به تفاوت‌های جسمانی مرد و زن دارد، بدون آن‌که از تساوی حقوق انسانی این دو جنس که مبتنی بر ذاتیات مشترک‌شان است، عدول کند.

در این پژوهش، روایتی زنانه از معرفت‌شناسی و وجودشناسی عقلانیت زنانه در قرآن ارائه شده که نشان می‌دهد بنا بر آموزه‌های قرآنی مشارکت اجتماعیِ خلاق، عقلانی و تمدن‌ساز زنان در کنار مردان موجب می‌شود جهانی زیباتر، آبادتر، آرام‌تر، مهربان‌تر، صلح‌آمیزتر، و عادلانه‌تر شکل گیرد.