مسخرالبلاد (تاریخ شیبانیان)

مسخر البلاد، اثر محمدیار بن عرب قطغان، با تصحيح نادره جلالی، يكى از منابع ارزشمند فارسى در باب منطق ماوراءالنهر است. اين اثر درباره خاندان شيبانيان و روابط ايران و اوزبكان در اواخر عصر تيمورى و اوايل دوران صفوى بوده كه در روزگار عبدالله بهادرخان(عبدالله ثانى متوفى 1006ق) به رشته تحرير درآمده و اطلاعات مفيدى راجع به آسياى ميانه از قرن 16 تا اوايل قرن 17 را دربر دارد.انگيزه تأليف، صرف نگارش تاريخ ذكر شده است.

كتاب به جهت درج برخى كلمات ماوراءالنهرى و آشنايى محققان با اين واژه‌گان و نيز از نظر زبانشناسى، داراى اهميت بسيار بوده و همچنين براى شناخت بسيارى از مناطق جغرافيايى اين منطقه نيز سودمند است؛ چرا كه مؤلف در لابه‌لاى مطالب تاريخى، توضيحاتى دربار موقعيت جغرافيايى بعضى شهرها به دست مى‌دهد. از اين رو مى‌توان گفت مسخرالبلاد خود يك فرهنگ‌نامه كوچك جغرافيايى و ماوراءالنهرى نيز هست.