ظاهرگرایی در فهم قرآن، درآمدی بر مبانی و روش های جریان های ظاهرگرا

این کتاب ترجمه کتاب تاویلات القرآن الحکیم منسوب به به ابن عربی، اما تالیف و نگارش شیخ عبدالرزاق کاشانی است. تأویلات القرآن گرانقدرترین اثر کاشانی است و آن را میان تفاسیر باطنی می توان اثری منحصربه فرد دانست. در این اثر عبدالرزاق تفسیر قرآن را به شیوه تاویلی مبتنی بر کشف و شهود فراهم آورده که برگردان آن در دو مجلد سامان یافته است. مجلد اول دربرگیرنده مقدمه مولف و تاویل سوره های آغازین قرآن تا سوره مریم است و جلد دوم مشتمل بر سوره طه تا انتهای قرآن است.

برای تاویلات القرآن نه تنها در میان متشرعه بلکه در میان تفاسیر متصوفه نیز نمی توان نظیری یافت. از قرن سوم به بعد تفاسیری از بخشی از یک سوره یا قسمتی از قرآن یا تمام قرآن به دست رسیده که در آنها نشانه هایی از ذوق و تأویل باطنی را می توان یافت. اما تاویلات القرآن در حدود یک قرن پس از دوران شیخ اکبر و در زمانی به رشته تحریر درآمد که اندیشه متصوفه با طرح نظریات ابن عربی و رواج آن توسط قونوی و شاگردانش به اوج خود رسیده بود.

افزون بر این کاشانی که با حکمت و فلسفه نیز آشنایی داشت و پیرو طریقت بود، در تأویلات بر پرداخته هایش که رنگ محیی الدینی داشت، چاشنی فلسفه و ادراک ذوقی را نیز افزود و افزون بر این با شیوه ساده، روان و به دور از طمطراق های ادبی آن را به اثری قابل فهم و منبعی مهم برای رجوع طالبان تبدیل کرد. از ویژگی های دیگر این کتاب ارائۀ کلیدها و رهنمودهایی به سالک برای فهم معنای باطنی آیات قرآنی است.