رساله الاسلام (۱۵ جلدی)

مقاله‏ای از شيخ شلتوت در مجموعه: دعوة التّقريب من خلال رسالة الاسلام، به چاپ رسيده كه ضمن آن از مرحوم قمی، به خوبی تجليل شده است، از جمله چنين می‏گويد: برادر من امام مصلح محمد تقی قمی، نخستين كسی است كه به اين امر يعنی تقريب دعوت كرد و به خاطر آن به اين شهر، شهر اَزْهَر شريف، هجرت نمود، و در كنار آن زيست، تخم آن را كاشت. با اميد به بركت خدا و با استعداد و بزرگواری بی‏نظير و دانش فراوان و شخصيت نيرومند و شكيبايی در برابر ناملايمات و استواری در مقابل دگرگونی‌های روزگار، همواره به تعهد و آبياری اين نهال نورس پرداخت تا همچون درختی گرديد با ريشه‏های استوار و شاخه‏ های بلند، تُؤْتی اُكُلُها كُلّ حينِ باِذن رَبّها23 كه هر زمان به اذن پروردگار خود، خوردنی‏های خود را در اختيار بندگان خدا قرار می‏دهد، و در سايه آن پيشوايان و علما و انديشمندان در اين شهر و در مكانهای ديگر آرامش پيدا می‏كنند.

در جای ديگر از فتوايی كه صادر كرده سخنی می‏گويد كه به موجب آن عمل به مذاهب اسلامی كه دارای اصول ثابتی هستند و از جمله شيعه امامی (دوازده امامی)، جائز است، و ادامه می‏دهد كه از اين فتوی، چشم مؤمنان مخلص كه جز حق و الفت ميان مسلمانان و مصلحت آنان هدفی ندارند روشن شد و باز می‏گويد: اين اَزْهَرِ شريف است كه در برابر اصل تقريب بين مذاهب اسلامی، سرفرود آورده و تدريس فقه مذاهب اسلامی، چه سنی و چه شيعه را جايز دانسته است، تدريسی كه مبتنی بر دليل و برهان و به دور از تعصب بوده باشد و بدين گونه فكری كه به آن ايمان داريم و به آن عمل نموديم و در راه آن مجاهدت كرده‏ايم تمركز يافت.

دوست می‏داشتم از اجتماعات در دارالتّقريب سخن بگويم، از جايي كه مصری و ايرانی يا لبنانی يا عراقی يا پاكستانی و ديگر ملل گوناگون اسلامی كنار يكديگر قرار دارند و از آنجايی كه حنفی و مالكی و شافعی و حنبلی يا امامی و زيدی، اطراف يك سفره نشسته باشند….24

شيخ شلتوت در جای ديگر از مقاله خود از بزرگان شيعه كه با آن مكاتبه داشته نام برده و گفته است: در مقدمه آنان مرحوم مغفور پيشوای اكبر حاج آقا حسين آل كاشف الغطا و سپس عبدالحسين شرف الدين موسوی رضي‏اللّه عنهم اجمعين قرار دارند.25

خلاصه اين است كه آقای قمی كه در سال 1316 يا 17 شمسی به مصر رفته بود، در راه فكر بلند خود، به فعاليت پرداخت تا سرانجام كوشش او به ثمر رسيد و جمعيتی مركب از گروهی از رجال علمی و دينی مصر با نام جماعة التقريب بين المذاهب الأسلاميه، در سال 1367 هجری قمی در شهر قاهره پايتخت مصر تشكيل يافت، رياست آن را آقای علوبه پاشا يكی از رجال معروف مصر و دبير كلي آن را آقای آميرزا محمد تقی قمی عهده‏دار شدند و اساسنامه‏ای تدوين كردند كه به موجب اصل 4 آن جماعة التقريب مكلف بود محلی به نام دارالتقريب به وجود آورد و كتابخانه‏ای مشتمل بر كتاب‏های فرقه‏های مختلف اسلامی، تأسيس نمايد، تا در هنگام لزوم، افراد جمعيت امكان دسترسی به كتاب‏های مورد نياز را داشته باشند.