بانو با سگ ملوس

«خنجری در این باغ» رمانی است تاریخی درباره نژادکشی ارمنیان که بر اساس برخی مستندات و خاطرات بازماندگان واقعه و دیپلمات‌های مقیم آن دوره به رشته تحریر درآمده است. ضمن آنکه ذهن خلاق و آفرینش هنری نویسنده در بازآفرینی حوادث و خلق برخی شخصیت‌های داستانی نقش اساسی دارد.

رمانِ کاچا داستان زندگی خانواده‌ای ارمنی در فاصله سال‌های ۱۹۸۴ تا ۱۹۱۶ در ترکیه عثمانی است. رمان همچون یک نقاشی عظیم مملو از شخصیت‌های بسیاری است که به صحنه می‌آیند و پیشاپیش آنها آزاد و تیگران دوریان دو برادر از خانواده‌ای سرشناس و هراند ورامیان روشنفکر و هنرمندی آگاه قرار دارند؛ چهره‌هایی که نماد ملتی هستند که هنوز خود و تاریخش کاملاً شناخته نشده است.

در این رمان زندگی روزانه مردم همانگونه که در این دوران و در حاشیه بُسفر می‌گذشت و تحریکات دربار عثمانی و کردار ماکیاولیستی سردمداران حکومت را می‌یابیم. واهه کاچا صمیمانه حوادث تاسف بار و دردناکی را که به یک نژادکشی واقعی انجامید، بازسازی کرده است؛ حوادثی که امروزه گاه به عمد به فراموشی سپرده می‌شود.

واهه کاچا کتابش را حاصل ۸ سال مطالعه و کار بی‌وقفه‌ معرفی می‌کند. واقعیت‌های تاریخی گواهی است بر آنکه از زمان امپراطوری رم شرقی، اقوام و ملیت‌های گوناگون در این سرزمین کنار هم و بدون تقابل می‌زیسته‌اند و سخنی از تقابل دینی و فرهنگی نبوده است. گرچه کسانی معتقد بودند که قتل عام ارامنه بر اساس تسویه‌حساب‌های دینی است، ولی اسناد تاریخی خلاف آن را نشان می‌دهد.

«خنجری در این باغ» چنان با حرارت شرح داده شده است که هیچکس نمی‌تواند در برابر محتوای آن بی‌تفاوت باشد. این خنجر که به نوعی همان شمشیر داموکلس بود، پیوسته زندگی هزاران خانواده را که جز زندگی آرام و کشت و کار در باغ‌هایشان چیزی نمی‌خواستند، تهدید و تخریب کرد.

مدتی است که گربه‌های سیاه بی‌دلیل در جزیره‌ ناپدید می‌شوند. قهرمان داستان، که خود یک گربه‌ی سیاه است، ماجرا را پی می‌گیرد و متوجه می‌شود که اعضای انجمنی به نام "حافظان خوشبختی" شایع کرده‌اند که سبب تمام بدبختی‌های اخیر مردم جزیره، گربه‌های سیاه هستند و به اعضای دولت می‌قبولانند که عدم موفقیت‌شان به خاطر بدشگونی این گربه‌ها است.

دولت، قانون کشتن گربه‌ها را وضع می‌کند و سرانجام انجمن اعلام می‌کند تمام گربه‌های سیاه مرده‌اند. قهرمان داستان، تنها باقی مانده‌ی نسل گربه‌ی سیاه، متوجه می‌شود برخی تبهکاران قصد دارند از پوست گربه‌ها قالیچه بسازند و از طرفی نیز با آوردن موش به جزیره و رهاسازی آن‌ها مردم را به جایی برسانند که از آن‌ها تله‌موش را به قیمیت گزاف بخرند. قهرمان داستان به طور تصادفی مخفی‌گاه عده‌ای از گربه‌های زنده را پیدا می‌کند و با کمک آن‌ها به مبارزه با موش‌ها می‌رود و پس از آن، مردم از آن‌ها استقبال می‌کنند و اوضاع جزیره‌ به روال سابق بازمی‌گردد. گربه‌ها زاد و ولد می‌کنند و به زندگی خویش درمیان مردم ادامه می‌دهند.

رمان‌های چندلر پیش از آنکه داستان‌های پلیسی باشند، آثار ادبی هستند. او می‌گفت: رنگ‌مایه داستان، به غیر از عامل معما، باید از کشش دراماتیک و محتوای غنی انسانی برخوردار باشد. چندلر، در عین حال که خشونت و حادثه را به فضای داستان‌هایش راه می‌دهد، از تشریح محیط اجتماعی و توصیف تحولات روانی شخصیت‌هایش نیز غافل نمی‌شود. داستان‌های او برخوردار از روایت‌پردازی ساده و بی‌پیرایه، همراه با تصاویری شاعرانه و طنزی غافلگیرکننده است.

بانوی دریاچه چهارمین رمان بلند چندلر است و از بهترین آثار او بشمار می‌آید. مضمون این داستان برای چندلر جذابیتی خاص داشت؛ او ابتدا در 1939، آن را به صورت داستانی کوتاه به چاپ رساند. در 1943، با بسط دادن هستة اصلی داستان، رمان بانوی دریاچه را به شکل کنونی‌اش پدید آورد. استقبال خوانندگان از این رمان سبب شد که در سال 1946 کمپانی متروگلدوین‌مایر فیلمی از روی آن بسازد. کارگردان و بازیگر نقش اصلی فیلم، رابرت مونتگمری بود.